History of Lavra (Eng) - Geschiedenis van het Icoon (Ned) - Ukrainian folk art (Eng) - Interessante boeken
 

Het woord "Icoon" komt van het Griekse woord "Eikon", dat "Gelijkenis" betekent. Toch wil een Icoon niet alleen maar een gelijkende beeltenis of een portret zijn.
Met het Icoon is ook een deel van het wezen van de afgebeelde weergegeven.
Voor de gelovige van de Orthodoxe kerk is in het Icoon ook de afgebeelde zelf aanwezig.

Icoonschilderen is een aan regels gebonden religieuze kunst. Regels over het gebruik van bepaalde kleuren, kleding, symbolen en letters.
Zo zal bij Oekraïense en Russische Iconen de moeder Gods altijd een roodbruin of paarsrood overkleed dragen, terwijl haar onderkleed blauw zal zijn. Bij Christus is dit juist omgekeerd. Zo zijn er ook regels over de opstelling van bepaalde personen. Regels die eeuwenlang zijn doorgegeven.
Binnen deze beperkingen is het toch mogelijk geweest dat kunstenaars, meestal zijn dat monniken, Iconen hebben geschilderd in een eigen handschrift. Zo is het mogelijk aan het Icoon de maker te herkennen. Iedere icoonschilder schildert zijn of haar eigen Icoon.

Een goed Icoon deelt iets mee, roept gedachten of gevoelens op, of wil de toeschouwer iets vertellen. Ze worden ook wel vensters genoemd; vensters waardoor de toeschouwer een andere wereld kan waarnemen.
Dat venster wordt op de icoon aangegeven door een rand, een kader. Soms wordt de voorstelling gedeeltelijk over die rand heen geschilderd, zoals bij de nimbus van de Moeder Gods en zoals ook op de icoon van Joris en de Draak te zien is.
Het beeld komt zo als het ware naar de toeschouwer toe.

De Iconostase is een wand met Iconen, die het schip, waar de gelovigen bidden, scheidt van het priesterkoor.
Deze wand biedt plaats aan meerdere rijen met Iconen, die zijn aangebracht volgens een vast schema.
Eén van deze rijen heet de "Deësis". Centraal afgebeeld daarop staat de Icoon van Christus Pantokrator, met daarnaast de Moeder Gods en Johannes de Voorloper (Johannes de Doper), met de aartsengelen Michaël en Gabriël, apostelen en heiligen. Allen in voorspreekhouding: met het gezicht en de handen gericht naar Christus. In de index hiernaast zijn deze als eerste weergegeven.

De Moeder Gods Iconen, een aparte categorie, zijn in een aantal basistypen in te delen:

- Type Elouesa of Umilenië: ofwel: "Moeder Gods van de Tederheid".
De barmhartige, de Zachtmoedige. Hier wordt de Moeder Gods in een innige tedere omarming met het kind Jezus afgebeeld. Als voorbeeld: de Moeder Gods van Vladimir.

- Type Hodigitria, ofwel: "Zij die de weg wijst".
Zo werd in Byzantium de typologie van de Moeder Gods genoemd die, met het kind op de arm, Hem aanwijst als "de Weg, de Waarheid en het Leven".
In die Icoon heeft het kind Jezus al de trekken van een volwassene. Hij houdt in de ene hand de wetsrol vast en maakt met de andere hand een zegenend gebaar.

- Type Orante.
Hier wordt de Moeder Gods frontaal afgebeeld, in smekende houding, de armen ten hemel geheven.
Als voorbeeld: het Icoon van de Moeder Gods van het teken, met voor haar een medaillon met afbeelding van Christus Immanuël.
Volgens Jesaja: "De Heer zelf zal jullie een teken geven. Zie de maagd zal zwanger worden en zij zal een zoon baren en Hem de naam Immanuël geven (God met ons)".

- De Moeder Gods wordt op meer Iconen afgebeeld.
Dan spreekt men van: De Moeder Gods als symbool of allegorie.

Bezoek onze web winkel / Visit our web store